Xua xoa xứ Đảo
Chẳng biết xu xoa có từ bao giờ nhưng mỗi khi hè đến là những người sống ở quê như tôi lại háo hức, thòm thèm đến lạ.
Ở vùng đất nắng gió này, mùa hè kéo dài từ tháng 3 cho đến tháng 7. Đây cũng là thời điểm những người dân miền biển bắt đầu vào vụ thu hoạch rau đông hay còn gọi là rau xu xoa, cũng vài người lại gọi là rau chân vịt. Loại rau này thường bám sát vào bề mặt những hòn đá hay rạn san hô, có hình thù như những ngón chân vịt nên gọi là râu câu chân vịt. Chính loại rau bổ dưỡng này là nguyên liệu để làm nên những ly xu xoa mát lạnh, giải khát cho ngày hè oi bức.
Để nấu được xu xoa cần có rau đông hay rau xu xoa đã được làm sạch. Hiện nay, giá bán một ký rau đông dao động từ 200 – 300 nghìn đồng. Theo chị Lê Thị Dung (44 tuổi) ở xã Nghĩa Thương (Tư Nghĩa) – một người có thâm niên bán xu xoa lâu năm, cho biết: Để có được những khối xu xoa trắng, giòn, thơm thì cần rất nhiều sự tỉ mỉ, công phu.
Rau đông trước khi nấu phải đem ngâm trong nước lạnh chừng một ngày để rau nở ra và nhả hết các chất bẩn còn sót lại. Lưu ý, phải rửa thật sạch cho đến khi nước trong, vì chỉ cần một chút cặn bẩn, nồi rau chân vịt khi nấu xong sẽ có màu nâu đục. Sau đó, cho rau đã ngâm, làm sạch vào nồi nước rồi nấu trên bếp. Chị Dung cẩn thận dặn thêm: Để có miếng xu xoa giòn ngon, không bở thì phải nấu đúng theo tỷ lệ 1: 30 (1kg chân vịt khô thì dùng 30 lít nước). Trong khi nấu cho thêm nước cốt chanh giúp rau nhanh mềm và dễ đông cứng, cũng theo tỷ lệ 1:30 (1kg thì dùng 30 quả chanh). Khi nấu, khoảng chừng 5 phút thì khuấy một lần, nấu đến khi nào rau đông chín nhừ thì đổ vào chiếc bao vải, lọc lấy nước. Nước này sau khoảng 3 giờ đồng hồ sẽ đông đặc lại, có màu trắng đục, dạng thạch gọi là xu xoa.
Tiếp đến là công đoạn làm nước đường. Thường người ta dùng đường bát để thắng, thắng đến khi nào đường tới vừa dẻo, cho thêm vài nhúm gừng giã nhỏ giúp ấm tỳ, tăng hương vị. Gọi một ly xu xoa từ quang gánh, người bán mềm mại, nhẹ nhàng nâng miếng xu xoa ra khỏi thau đựng, bàn tay khéo léo cắt ra từng khối nhỏ như hình ô bàn cờ cho vào ly đá, rồi từ từ chan những muỗng đường vàng sóng sánh vào. Giữa cái nắng nóng của mùa hè, ly xu xoamát lành vị biển, ngọt thơm vị đường, khiến lòng người hân hoan đến lạ.
Ngày nay, dưới sự phát triển của công nghệ, những loại thức uống giải khát được sản xuất dây chuyền ngày càng phong phú, đa dạng. Nhưng chắc rằng, trong lòng những người dân xứ Quảng sẽ không bao giờ quên món xu xoa ngày hè mang đậm hương vị biển, rẻ tiền, nhưng hết sức bổ dưỡng này.
